Завод за културу войводянских Руснацох означел 100 рочки од снованя РНПД през трибину, виставу и промоцию кнїжки 9. септембра у репрезентативним и барз символичним просторе Едьшиґ замку у Новим Садзе. То вшелїяк лєм часц активносцох през хтори ше того року означує тот значни ювилей.
З тей нагоди о историяту и значносци снованя РНПД-а, хтори зачувал нашо народне єство по нєшка, на трибини бешедовали др Янко Рамач, др Дюра Гарди и Дюра Латяк, а модератор трибини бул Михайло Рамач.
Як цо назначене и у пригодней кнїжки „Руснаци од присоєдинєня по Просвиту”, автора др Дюру Гардия, котра з тей нагоди видрукована, чийо друкованє потримала Городска управа Нового Саду, снованє РНПД-а було у шветлє Велькей народней скупштини 25. новембра 1918. року у Новим Садзе на хторей участвовали и тедишнї Руснаци, вкупно 21 делеґат, зоз дзешец местох Бачкей. Шлїдуюцого року, у процесу препороду, на Сновательней скупштини РНПД, 2. юлия 1919. року, у будинку тедишнього городского маґистрату, односно нєшкайшей Городскей хижи, зишли ше Руснаци зоз 14 местох Войводини, и вдерели фундаменти нашого цалосного народного, духовного, просвитного и културного живота.
Бешеднїки на трибини ше оглядли и на здобутки тей подїї, бо такой по снованю наш язик кодификовани, почало ше друковац кнїжки и учебнїки, видавац новинки на руским язику. Дзекуюци нашим предняком, а насампредз владикови Дионизийови Нярадийови и керестурскому парохови Михайлови Мудрому, купена друкарня у Руским Керестуре. Теди, у Кральовини Югославиї 1924. року, почало ше друковац „Руски новини”, нєодлуга потим и часопис за културу „Думка” и часопис за дзеци „Наша заградка”.
На трибини спред Покраїнского секретарияту за културу, явне информованє и одношенє з вирскима заєднїцами бул помоцнїк секретара Милан Мицич, предсидатель Националного совиту Руснацох Борислав Сакач, члени Совиту, предсидатель Управного одбору Завод за културу войводянских Руснацох Миломир Шайтош, посланїца у Народней скупштини Олена Папуґа, священство, велї дїяче у култури и числена публика.
У просторийох Едьшиґу була поставена и вистава значних документох з тих часох, хтори пренашол др Дюра Гарди, а хтори ше находза и у кнїжки.
У музичней часци участвовали Димитрий Цап на ґитари и Хелена Папуґа хтора одшпивала стару народну писню ”Чече вода, чече”.
